Đài hái trị lý, chữa con vắt, con tắc chui vào tai

Đài hái trị lý, chữa con vắt, con tắc chui vào tai

Ðài hái, Cây mỡ lợn, Dây sẻn, Dây mướp rừng - Hodgsonia macrocarpa Cogn, thuộc họ Bầu
bí -Cucurbitaceae.

Mô tả đài hái

Dây leo có thân khoẻ, phân cành nhiều, tua cuốn rất mập, chẻ đôi. Lá mọc so le chia 3-
7 thuỳ, đôi khi 5 thuỳ xẻ hình bàn tay, mặt trên màu lục, mặt dưới nhạt. Hoa đơn tính hình ống dài đến
20cm; hoa đực họp thành chùm; hoa cái riêng lẻ ở nách lá. Quả tròn hình cầu hơi có cạnh, to bằng quả
bưởi. Hạt 8-12, to, dẹt và khum, có nội nhũ chứa dầu.
Hoa tháng 5-7, quả tháng 9-2.
Bộ phận dùng: Hạt - Semen Hodgsoniae Macrocarpae.

Nơi sống và thu hái đài hái

Cây mọc hoang ở chỗ sáng ven các rừng ở Bắc Bộ, Trung bộ cho tới Gia
Lai (An Khê) và Ðồng Nai. Thường được trồng ở vùng núi; trồng bằng hạt hoặc bằng dây vào mùa
thu. Hạt thu hái ở những quả già, đập vỡ lấy nhân.

Hình ảnh: đại hái

Thành phần hoá học đài hái

Hạt chứa nhiều dầu gần giống như mỡ lợn, để lắng thì dầu tách ra thành
2 lớp; lớp trên màu vàng, lớp dưới là chất nhờn.
Tính vị, tác dụng: Nhân hạt Ðài hái có vị đắng ngọt, chất béo, tính mát, có tác dụng thanh
nhiệt và sát trùng.

Công dụng, chỉ định và phối hợp đài hái

Dầu hạt và nhân hạt được sử dụng; có thể dùng dầu Ðài hái
để rán thay mỡ lợn; nhân hạt có thể thay lạc để nấu xôi hoặc rang giòn rồi giã với muối để ăn với cơm
như muối lạc, muối vừng. Dầu hạt Ðài hái có thể dùng uống chữa lỵ, mỗi lần dùng một thìa 4g uống 3,
4 lần thì nhuận tràng thông đại tiện rất tốt. Còn dùng bôi rôm sẩy, lở ngứa hay vết bỏng cũng chóng
lành. Hạt được dùng phơi khô, tán bột rắc chữa con vắt, con tắc chui vào tai. Nước sắc thân lá hay
nước ép đều có tính kháng sinh, có thể dùng thân lá đốt xông khói chữa loét mũi; dây lá ngâm nước
cho thối ra cũng có tính sát trùng mạnh.
Lương y Lê Trần Ðức cho biết đời xưa Ðài hái (Lão bổ đằng) được dùng chữa cảm sốt và giải
trúng độc, trong phương thuốc "Hoà giải" của Tuệ Tĩnh (Nam dược thần hiệu - Cảm mạo) phối hợp
với các vị Sắn dây, Tía tô, Củ gấu, Dành dành, Tinh tre.

Đài hái trị lý, chữa con vắt, con tắc chui vào tai